ثبت شرکت در کشور عراق- انواع شرکت ها در ایران و عراق

وبسایت تخصصی دپارتمان حقوقی حمورابی العراق

با بیش از ۱۵ سال سابقه فعّالیت تجاری در عراق در این مطلب   سعی دارد

تا با معرفی شرکت های قابل ثبت در دو کشور ایران و عراق

به بررسی مقررات کلی قانون ثبت شرکت ها در دو کشور بپردازد.

در قلمرو قانونگذاری ایران اولین مقررات به سال ، ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ در خصوص ثبت  شرکت ها ی تجاری  به اقتباس از حقوق فرانسه وضع گردید و تاکنون قدرت اجرایی  خود را حفظ نموده است.  به موجب قوانین جمهوری اسلامی کلیه ی اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از ایرانی و خارجی می توانند در ایران شرکت ثبت نمایند و حتی دارا بودن سوء پیشینه اشخاص مانعی جهت ثبت شرکت نیست فقط افراد مشمول سوء پیشینه ی کیفری  نمی توانند جزء هیئت مدیره،مدیر عامل و یا بازرسین شرکت باشند و این ممنوعیت فقط مربوط به محکومیت های موثر کیفری موضوع ماده ی ۲۳ قانون مجازات اسلامی است که به عنوان مجازاتی تبعی بر آنان تحمیل می گردد. همچنین اشخاص خارجی می توانند بدون شریک ایرانی به صورت مالکیت ۱۰۰% در ایران شرکت ثبت نمایند. مضافا اینکه چند شرکت با هم می توانند بدون وجود اشخاص حقیقی شرکت مستقلی ثبت نمایند که در اصطلاح رایج به آن   (Joint Venture) اطلاق می گردد با این مبنا که  به منظور ایجاد اشتغال در ایران،سعی شده است تا این روند به راحتی طی گردد.  در ایران شرکت های تجارتی که باید به  ثبت برسند عبارتند از شرکت های داخلی،شرکت های خارجی و شرکت های بیمه  که در آتیه به شرح آن می پردازیم

ب:انواع شرکت ها در ایران:

طبق ماده ی ۲ قانون تجارت در جمهوری اسلامی شرکت به ۷ سیما و ماهیت مختلف خود را بروز می دهد:

    شرکت سهامی۲٫شرکت با مسئولیت محدود۳٫شرکت تضامنی۴٫شرکت مختلط غیر سهامی۵٫ شرکت مختلط سهامی و غیر سهامی۶٫شرکت نسبی۷٫شرکت تعاونی تولید و مصرف که به اختصار در آتیه توضیحاتی خواهد آمد.

۱٫شرکت سهامی عام: حداقل شرکا در شرکت سهامی عام ۵ نفر است.حداقل سرمایه پانصد هزار تومان  و حداقل هیات مدیره یا مدیران ۵ نفر و مسئولیت شرکا به میزان مبلغ اسمی سهام هر شریک می باشد.

۲٫شرکت سهامی خاص: حداقل شرکا در شرکت سهامی خاص ۳ نفر است.حداقل سرمایه صد هزار تومان  و حداقل هیات مدیره یا مدیران ۳ نفر و مسئولیت شرکا به میزان مبلغ اسمی سهام هر شریک می باشد. عموما بانکها و موسسات مالی و اعتباری برای شرکتهای سهامی خاص اعتبار بیشتری قائل    می باشند و معمولا جهت افتتاح اعتبارات اسنادی LC و یا سایر تسهیلات بانکی یکی از شروطشان این است که شرکت در قالب شرکتهای سهامی تأسیس شده باشد. ضمنا بانکها و موسسات مالی طبق بخشنامه بانک مرکزی تا ۱۰ برابر سرمایه شرکت می توانند تسهیلات بانکی نظیر وامهای ملکی، ضمانتنامه و LC ارائه دهند.

    شرکت با مسئولیت محدود: حداقل شرکا در شرکت سهامی خاص ۲ نفر است.برای حداقل سرمایه محدودیتی وجود ندارد و حداقل هیات مدیره یا مدیران ۱ نفر یا بیشتر و مسئولیت شرکا به میزان سهم الشرکه هر شریک می باشد.

    شرکت تضامنی: در شرکت تضامنی حداقل شرکا ۲ نفر است ،برای حداقل سرمایه محدودیتی وجود ندارد،حداقل هیات مدیره یا مدیران یک نفر یا بیشتر و مسئولیت شرکا نامحدود است و هر شریک مسئولیت کامل دارد.

    شرکت نسبی:حداقل شرکا در شرکت نسبی ۲ نفر است.برای حداقل سرمایه محدودیتی وجود ندارد و حداقل هیات مدیره یا مدیران یک نفر یا بیشتر و مسئولیت شرکا به نسبت سهم الشرکه هر شریک می باشد.

    شرکت مختلط سهامی و غیر سهامی: در شرکت مختلط سهامی حداقل شرکا ۲ نفر است ،برای حداقل سرمایه محدودیتی وجود ندارد،حداقل هیات مدیره یا مدیران یک نفر یا بیشتر و مسئولیت شرکای ضامن نامحدود و شرکای سهامی به میزان مبلغ اسمی هر شریک می باشد. اما در شرکت مختلط غیر سهامی حداقل شرکا ۲ نفر است ،برای حداقل سرمایه محدودیتی وجود ندارد،حداقل هیات مدیره یا مدیران یک نفر یا بیشتر و مسئولیت شرکای ضامن نامحدود و شرکای غیر سهامی به میزان سهم الشرکه می باشد.

    شرکت تعاونی: حداقل شرکا در شرکت تعاونی ۷ نفر است.برای حداقل سرمایه محدودیتی وجود ندارد و حداقل هیات مدیره یا مدیران ۳ تا ۷ نفر و مسئولیت شرکا در صورت سهامی بودن به میزان مبلغ اسمی هر سهامدار و در صورت غیر سهامی بودن با توجه به تراضی شرکا در اساسنامه می باشد.

شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته تقسیم می‌شوند :

دسته ی اول:  شرکت تعاونی تولید: شرکتی است که به منظور اشتغال اعضاء در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر اینها فعالیت می‌نماید

دسته ی دوم شرکت تعاونی توزیع: شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت می‌نماید.

شرکتهای تعاونی به لحاظ عضویت به دونوع تقسیم می‌شوند:

نوع اول-  شرکت تعاونی عام: شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد می‌باشد و موسسین یا شرکت باید برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت سهام آن را به عموم عرضه نمایند.

نوع دوم- شرکت تعاونی خاص: شرکتی است که عضویت در آن منحصراً برای گروهی خاص از قبیل : کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد، بدیهی است تعاونی موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد

ضمنا نکات قابل اشعار این است که در تابلوها و سربرگهای شرکتهای تعاونی ذکر عنوان «تعاونی» ضروری است و باید بطور خوانا قید شودبرای واحدهای صنفی شهرستانها و برای هر واحد کارمندی و کارگری فقط یک شرکت تعاونی در هر موضوع فعالیت تشکیل می‌شود. شرکتهای تعاونی با بیش از ۵۰۰ عضو و اتحادیه‌هایی که تعداد اعضاء تعاونیهای عضو آنها مجموعاً بیش از ۲۰۰۰ عضو باشد، «تعاونی بزرگ» محسوب می‌شوند.

 در جمهوری عراق تشابهات و وجوه تمایز ظریفی با مقررات مزبور در جمهوری عراق در خصوص انواع شرکت های قابل ثبت موجود است که به شرح ذیل تبیین و بررسی می گردد

انواع شرکت ها

طبق قانون شماره ۲۱ سال ۱۹۹۷ ثبت شرکت ها عراق، شرکت ها از نظر ماهیت، به سه گروه عمده به شرح ذیل تقسیم می شوند:

الف ـ شرکت های سهامی(خصوصی و مختلط):

ـ حداقل تعداد سهامدار لازم برای تاسیس این نوع شرکت ها، پنج نفر حقیقی یا حقوقی است که باید سهام خود را به صورت پذیره نویسی تامین نمایند.

ـ مسئولیت هر یک از سهامداران در قبال دیون شرکت، متناسب با میزان سهام آنها در شرکت می باشد.

ـ قانون عراق تصریح دارد که شرکت های بیمه و سرمایه گذاری مالی باید به صورت شرکت های سهامی باشد.

ـ سهامداران موسس باید سهام خود از سرمایه شرکت را در یک بانک عراقی نگهداری کنند.

ـ شرکت های سرمایه گذاری مالی، همانند کارگزارانی که در بازار بورس سرمایه گذاری می کنند، عمل می کنند ولی فعالیت های آنها تحت نظارت بانک مرکزی عراق خواهد بود.

ب ـ شرکت های فردی در عراق (طرح فردی):

ـ امکان تاسیس شرکت فردی از سوی یک شخص حقیقی وجود دارد.

ـ مالک طرح فردی در قبال همه تعهدات شرکت مسئول است.

ـ در عراق، به شرکت فردی، عنوان “طرح فردی” اطلاق می شود.

ج ـ شرکت های تضامنی در عراق :

ـ شرکت های تضامنی از سوی تعدادی از سرمایه گذاران که تعداد آنها از ۲ تا ۲۵ نفر حقیقی و حقوقی متغیر است، تاسیس می شود.

ـ هر یک از مالکان، سهمی در سرمایه شرکت دارند.

د ـ شرکت های بسیط (ساده):

-شرکت های بسیط از سوی ۲ تا ۵ سرمایه گذار تاسیس می شود.

ـ سهم هر یک از آنها در سرمایه شرکت، به صورت نقدی یا غیرنقدی می باشد.

ـ طبق قانون شرکت ها، اوراق تاسیس شرکت های بسیط باید به تایید مسئول ثبت اسناد در دادگاه برسد.

ـ مالکان شرکت های بسیط باید نسخه ای از درخواست تاسیس شرکت خود را که در آن اسامی سهامداران و تعداد سهام آنها قید شده به اداره ثبت شرکت های عراقی در وزارت بازرگانی تسلیم نمایند.

د ـ شرکت های محدود(خصوصی و مختلط) در عراق :

ـ طبق قانون شرکت ها، تعداد موسسان در شرکت های محدود نباید از ۲ نفر کمتر و از ۲۵ نفر بیشتر باشد.

ـ موسسان این نوع شرکت ها می توانند حقیقی یا حقوقی باشند و در قبال دیون شرکت به میزان سهام خود مسئولیت دارند.

ـ اغلب شرکت های ثبت شده در عراق، شرکت های محدود هستند.

ـ تشکیل شرکت مختلط با توافق یک شخص حقوقی یا بیشتر، از بخش دولتی مجاز می باشد.

ـ اگر مشارکت بخش دولتی در این نوع شرکت ها از ۲۵% کمتر باشد، این شرکت، شرکت خصوصی تلقی می شود.

اقدامات مربوط به ثبت شرکت ها در عراق

الف: مراحل و اقدامات ثبت

اخذ نام تجاری از اتاق بازرگانی ذیربط و اتحادیه اتاق های بازرگانی،

ارائه قرارداد امضاء شده از سوی موسسان متضمن نام شرکت، فعالیت ها و میزان سرمایه آن

واریز سرمایه شرکت (به دینار عراقی) به حساب یکی از بانک های مورد تایید عراقی و اعلام آن به مسئول ثبت شرکت ها،

پرداخت عوارض متعلقه به مسئول ثبت شرکت ها،

اگر هدف از تاسیس، تاسیس شرکت سهامی باشد، علاوه بر موارد فوق الذکر باید سند پذیره نویسی امضاء شده از سوی موسسان و گزارش سود اقتصادی شرکت نیز ضمیمه شود.

ذکر محدوده فعالیت های اقتصادی و فنی شرکت متقاضی تاسیس در قرارداد تاسیس شرکت.

تعیین یک مشاور حقوقی شرکت(حقوقدان) از اعضای سندیکای حقوقدانان.

تعیین یک حسابرس قانونی از اعضای سندیکای حسابرسان.

تعیین یک مدیر تام الاختیار.

اخذ موافقت وزارت کشور در مورد مشارکت افراد خارجی در شرکت.

شرکت های سهامی، مختلط و خصوصی می توانند سهام قابل معامله عام منتشر کنند . پذیره نویسی موسسان در شرکت سهامی مختلط نباید از ۳۰% سرمایه اسمی آن کمتر و از ۵۵% سرمایه اسمی آن بیشتر باشد. بقیه سهام نیز در خلال ۳۰ روز بعد از تاریخ موافقت مسئول ثبت شرکت ها، به مردم عرضه می شود. در صورتی که مسئول ثبت شرکت ها اطلاع حاصل نماید که این اوراق، موجب گمراهی سرمایه گذاران می شود، موضوع به سازمان بورس احاله می شود.

ب : زمان مورد نیاز برای ثبت

زمان مورد نیاز سرمایه گذار برای اتمام کلیه امور فوق الذکر، جهت شرکت های سهامی، ۲۰ ماه و جهت سایر انواع شرکت ها، بین ۲۰ تا ۲۵ روز می باشد.

مدارک مورد نیاز برای تاسیس شعبه شرکت یا دفتر نمایندگی شرکت در عراق:

-یک برگ از کپی قرارداد تاسیس و اساسنامه شرکت یا موسسه مادر متضمن اسامی اعضای هیات مدیره و نمایندگان تام الاختیار آنها به همراه امضاء های آنها.

-کپی فرم ویژه درخواست مجوز.

-کپی گواهی ثبت شرکت یا موسسه، صادره از سوی کشوری مبدا.

-کپی آخرین حساب شرکت یا موسسه به ضمیمه گزارش هیات مدیره . موارد ذیل نیز باید به این صورت حساب ها ضمیمه شود:

-کپی بررسی حساب ها با امضای حسابرس

-نامه کتبی شرکت مادر متضمن قبول همه مسئولیت های مالی و حقوقی در مورد شعبه ویژه خود.

-ارائه لیست مرکز مالی شرکت یا موسسه اقتصادی خارجی تایید شده طبق قانون، در صورتی که مانع قانونی برای ارائه حساب های پایانی آن به دلیل تازه تاسیس بودن شرکت وجود نداشته باشد.

-یک برگ ازکپی تفویض اختیار مدیرمسئول شعبه یا دفتر درعراق(مقیم در این کشور) صادره از سوی شرکت یا موسسه با ذکر اختیارات او

-برخورداری فرد تفویض اخیار شده از وکالت در خصوص مراجعه به مسئول ثبت شرکت ها برای ثبت شرکت به نیابت از آن.

-اخذ یک نامه کتبی از دوائر دولتی یا طرفهای قرارداد، متضمن توضیحات لازم در مورد ماهیت شرکت یا خدماتی که ارائه می کند، به همراه تاریخ شروع، پایان آن و دوره تعمیر ونگهداری آن(درصورت موجود بودن برای شرکت هائی که مجوز افتتاح شعبه را دارند). طبق قانون سرمایه گذاری شماره ۱۳ سال ۲۰۰۶، این بند شامل شرکت های سرمایه گذار در استان ها و اقلیم ها نیز می شود .

ملاحظات:

۱ ـ اسناد ومدارک فوق الذکر باید از سوی ارگانهای ذیربط مثل دفترخانه رسمی، وزارت خارجه و سفارت عراق در کشوری که شرکت در آن قرار دارد، مورد تایید قرار گیرد و در صورتی که متن آنها، به زبانی غیر از عربی نوشته شده باشد، باید به زبان عربی ترجمه شود.

۲ ـ ارائه یک برگ از گذرنامه فردی که برای مدیریت شعبه یا دفتر(برای خارجی ها) تفویض اختیار شده به همراه کپی شناسنامه برای عراقی ها ضروری است.

۳ ـ اوراق هویت شخص تفویض اختیار شده برای مراجعه ضروری است.

۴ ـ مدیر شعبه یا مدیر دفتر نمایندگی و نماینده تفویض اختیار شده برای مراجعه به ثبت شرکت ها، باید مقیم عراق باشند.

 موکّلین محترم میتوانند جهت اقدام به ثبت هر نوع شرکت خارجی در عراق با منشی حمورابی العراق جهت هماهنگی های لازمه  تماس حاصل فرمایند